سخنرانی استاد محمد حسین رحیمی به مناسبت رمضان ۱۴۴۵ [۱۴۰۲ شمسی، ۲۰۲۴ میلادی]

رسائل توحیدیه، ۱۳۹۶ (شرح اجمالی)

علاّمه طباطبایی (رحمة الله علیه) در مقدمه تفسیر شریف المیزان سرفصلهای عمده مطالب قرآن مجید را به هشت سرفصل تقسیم کرده اند. این فصول عبارتند از؛ توحید، اسماء، افعال، وسائط، انسان قبل از دنیا، انسان در دنیا، و انسان بعد از دنیا، و هشتمین سرفصل نیز "احکام" می باشد. مرحوم علاّمه هفت عنوان اول از این فصول را در مجموعه رسائلی که به "هفت رساله" که بعضاً به"رساله توحیدیه" هم معروف می باشد، مورد بحث قرار داده اند.این مجموعه از جمله آثار بی بدیل ایشان محسوب می شود که قبل از نوشتن تفسیر المیزان، در آن دوره ای به رشته تحریر در آمد که حضرت علاّمه پس از بازگشت از نجف اشرف و پیش از مهاجرت به شهر قم در تبریز اقامت داشتند. ایشان می فرمودند؛ "من خواستم تفسیر قرآن بنویسم، عظمت قرآن من را گرفت و نتوانستم، بعد این رسائل را نوشتم".

در این مجموعه ایشان با استفاده از علوم عقلی و نقلی، موضوعات مطروحه را ابتدا با استدلال و برهان ثابت کرده، و سپس با بیان آیات و روایات فراوانی به تأیید و اقامه دلیل نقلی بر آن مطالب می پردازند. در یک فصل ادله عقلی و در فصل پس از آن شواهد نقلی، اعم از آیات و روایات، ذکر می شود؛ و بدین وسیله هماهنگی کامل میان عقل و وحی را به نمایش می آورند.

به اعتقاد شاگردان ایشان، و دیگر اساتیدی که با این رسائل و همچنین تفسیر المیزان آشنا هستند، این هفت رساله عصاره تفسیر شریف المیزان است، و آشنایی با این رسائل به معنای آشنایی کامل با مبانی تفسیر المیزان می باشد.

از تاثیرات کاربردی آشنایی با این رسائل، درک عمیق تر از شریعت و حقیقت (ظاهر و باطن) دین مبین اسلام است که متعاقبا سبب تقویت بنیادی فضائل اخلاقی، و تضعیف ریشه های رذائل اخلاقی، و نتیجتاً سلوک بسوی کمال و سعادت حقیقی (دنیوی و اخروی)، که رسالت تمامی انبیاء الهی علیهم السلام خصوص پیامبر گرامی اسلام (ص) است، خواهد بود.

مجموعه "هفت رساله" یا همان "رساله توحیدیه" شامل۴ رساله در توحید، و ۳ رساله دیگر در مورد انسان است.

۴ رساله ای که درباره توحید است عبارتند از:

  1. رساله التوحید، در باب توحید ذات،
  2. رساله اسماء الهی، در باب توحید اسماء،
  3. رساله افعال الهی، در باب توحید افعال، و
  4. رساله وسائط بین الله و بین الناس (و عالم طبیعت)

    رسائل ۵ ،۶ ،و ۷ هم رسائل انسان است که عبارتند از:

  5. انسان قبل الدنیا،
  6. انسان فی الدنیا، و
  7. انسان بعد الدنیا.

این سه رساله هم به عنوان "کتاب الانسان" چاپ شده است.

این رسائل توسط استاد محمد حسین رحیمی، با پیشینه بیش از چهارده سال تحقیق و تفحص در آثار علاّمه، با کلامی ساده و شیوا شرح داده شده است.